właściwość sądu w sprawie o uregulowanie kontaktów i władzę rodzicielską
Który sąd będzie właściwy w sprawie o uregulowanie kontaktów z dzieckiem lub z zakresu władzy rodzicielskiej, w sytuacji, w której rodzice mieszkają w różnych krajach wchodzących w skład Unii Europejskiej?
Odpowiedzi na powyższe pytanie należy poszukiwać w treści rozporządzenia nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, zgodnie z którym, właściwe międzynarodowo do orzekania w sprawach odnoszących się do odpowiedzialności rodzicielskiej są sądy państwa członkowskiego, w którym dziecko zwykle zamieszkuje w czasie, w którym wytoczono powództwo. Zgodnie zaś z art. 1 ust. 1 lit. b rozporządzenie stosuje się do spraw cywilnych odnoszących się w szczególności do sprawy o prawo do opieki i prawo do kontaktów z dzieckiem oraz sprawy o zarządzanie majątkiem dziecka. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 7 użyte w treści rozporządzenia określenie „odpowiedzialność rodzicielska" oznacza wszystkie prawa i obowiązki odnoszące się do osoby i majątku dziecka przysługujące osobie fizycznej lub prawnej na mocy orzeczenia sądowego, z mocy prawa lub umowy mającej skutek prawny. Z powyższego wynika, iż jurysdykcję sprawuje w pierwszym rzędzie państwo członkowskie miejsca stałego pobytu dziecka.
Nieco odmiennie wygląda sytuacja właściwości sądu, w przypadku sprawy o rozwód lub separację, w ramach której, sąd orzeka również o kontaktach z dzieckiem oraz o władzy rodzicielskiej. Jak wynika z rozporządzenia, Sądy państwa członkowskiego mające jurysdykcję w przypadku pozwu lub wniosku o rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa mają jurysdykcję w każdej sprawie dotyczącej odpowiedzialności rodzicielskiej związanej z pozwem lub wnioskiem, jeżeli:
a) na co najmniej jednym z małżonków spoczywa odpowiedzialność rodzicielska w odniesieniu do dziecka;
oraz
b) jurysdykcja tych sądów została wyraźnie lub w inny jednoznaczny sposób uznana przez małżonków lub podmioty odpowiedzialności rodzicielskiej w chwili wszczęcia postępowania oraz jest zgodna z dobrem dziecka.
Jeśli zatem dziecko, żyje poza granicami Polski, rodzice zaś planują wszcząć sprawę o rozwód, istnieje możliwość, aby sprawa toczyła się na terenie Polski, niemniej jednak, aby było to możliwe, to z rodziców które żyje wraz z dzieckiem poza granicami kraju musi uznać jurysdykcję polskiego sądu właściwego w sprawie, jak również jedno z rodziców musi sprawować władzę rodzicielska.
Odpowiedzi na powyższe pytanie należy poszukiwać w treści rozporządzenia nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, zgodnie z którym, właściwe międzynarodowo do orzekania w sprawach odnoszących się do odpowiedzialności rodzicielskiej są sądy państwa członkowskiego, w którym dziecko zwykle zamieszkuje w czasie, w którym wytoczono powództwo. Zgodnie zaś z art. 1 ust. 1 lit. b rozporządzenie stosuje się do spraw cywilnych odnoszących się w szczególności do sprawy o prawo do opieki i prawo do kontaktów z dzieckiem oraz sprawy o zarządzanie majątkiem dziecka. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 7 użyte w treści rozporządzenia określenie „odpowiedzialność rodzicielska" oznacza wszystkie prawa i obowiązki odnoszące się do osoby i majątku dziecka przysługujące osobie fizycznej lub prawnej na mocy orzeczenia sądowego, z mocy prawa lub umowy mającej skutek prawny. Z powyższego wynika, iż jurysdykcję sprawuje w pierwszym rzędzie państwo członkowskie miejsca stałego pobytu dziecka.
Nieco odmiennie wygląda sytuacja właściwości sądu, w przypadku sprawy o rozwód lub separację, w ramach której, sąd orzeka również o kontaktach z dzieckiem oraz o władzy rodzicielskiej. Jak wynika z rozporządzenia, Sądy państwa członkowskiego mające jurysdykcję w przypadku pozwu lub wniosku o rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa mają jurysdykcję w każdej sprawie dotyczącej odpowiedzialności rodzicielskiej związanej z pozwem lub wnioskiem, jeżeli:
a) na co najmniej jednym z małżonków spoczywa odpowiedzialność rodzicielska w odniesieniu do dziecka;
oraz
b) jurysdykcja tych sądów została wyraźnie lub w inny jednoznaczny sposób uznana przez małżonków lub podmioty odpowiedzialności rodzicielskiej w chwili wszczęcia postępowania oraz jest zgodna z dobrem dziecka.
Jeśli zatem dziecko, żyje poza granicami Polski, rodzice zaś planują wszcząć sprawę o rozwód, istnieje możliwość, aby sprawa toczyła się na terenie Polski, niemniej jednak, aby było to możliwe, to z rodziców które żyje wraz z dzieckiem poza granicami kraju musi uznać jurysdykcję polskiego sądu właściwego w sprawie, jak również jedno z rodziców musi sprawować władzę rodzicielska.
